Voorkom hoge gemeentelijke kosten door onvoldoende bomenbeheer bij hitte

Het duurt niet lang meer en dan dient de zomer zich al weer aan. Op zich fijn natuurlijk, maar in de afgelopen jaren hebben we ook te maken gehad met toenemende hittegolven en periodes van extreme droogte. Dit heeft aanzienlijke gevolgen voor het stedelijk groenbeheer, vooral voor bomen. Als gemeentelijke afdeling ben je verantwoordelijk voor het beheer van bomen en is het belangrijk om proactief en innovatief te handelen om de gezondheid van onze groene longen te waarborgen.

Onvoldoende bomenbeheer bij hitte kan leiden tot hoge gemeentelijke kosten, doordat verzwakte en dode bomen extra onderhoud en verwijdering vereisen. Dit verhoogt de uitgaven voor noodkap en herbeplanting. Daarnaast kunnen zieke of omvallende bomen schade veroorzaken aan eigendommen en infrastructuur, wat leidt tot herstelkosten en mogelijke aansprakelijkheidsclaims. Het niet naleven van milieuwetgeving kan bovendien juridische boetes opleveren. Door proactief bomenbeheer tijdens hitte te implementeren, kunnen deze kosten en risico’s aanzienlijk worden verminderd.

In dit artikel geven we enkele belangrijke aandachtspunten, de gevolgen van inadequaat beheer, en hoe een verreiker van Van Berkel Hijswerken u mogelijk kan ondersteunen in bomenbeheer.

Bomenbeheer onmisbaar in tijden van droogte en hitte

Tijdens periodes van hitte is het belangrijk voor gemeenten om extra aandacht te besteden aan bomenbeheer. Bomen helpen de stedelijke temperatuur te reguleren door schaduw te bieden en via transpiratie verkoeling te geven. Als bomen verzwakt raken door hitte en droogte, verliezen ze deze capaciteit, wat kan leiden tot hogere temperaturen in stedelijke gebieden, ook wel het hitte-eilandeffect genoemd. Dit effect verhoogt de gezondheidsrisico’s voor kwetsbare bevolkingsgroepen, zoals ouderen en kinderen.

Daarnaast is er een wetgeving die gemeenten verplicht om zorg te dragen voor een gezonde leefomgeving. Volgens de Wet Natuurbescherming hebben gemeenten de verantwoordelijkheid om waardevolle bomen te beschermen en te behouden. Het nalaten van goed bomenbeheer tijdens hitteperiodes kan leiden tot het niet voldoen aan deze wettelijke verplichtingen, wat niet alleen de leefbaarheid vermindert, maar ook juridische en financiële gevolgen kan hebben. Daarom is het belangrijk dat gemeenten proactief handelen en investeren in effectieve bomenbeheerstrategieën tijdens extreme hitte en droogte.

Monitoring en inspectie

Regelmatige inspecties zijn van groot belang, vooral tijdens periodes van hitte en droogte. Bomen kunnen stresssignalen vertonen, zoals bladverkleuring, vroegtijdige bladval en scheuren in de stam. Door deze signalen vroegtijdig te herkennen, kunnen preventieve maatregelen worden genomen. Wanneer dit verzuimd wordt, kunnen verzwakte bomen sneller ziek worden en uiteindelijk sterven. Een praktijkvoorbeeld hiervan is een stadspark waar, door gebrek aan monitoring, meerdere oude eiken het begaven tijdens een hete zomer, wat niet alleen kostbaar was om op te ruimen, maar ook het park minder aantrekkelijk maakte voor bezoekers.

Waterbeheer

Tijdens droogteperiodes is het van groot belang dat bomen voldoende water krijgen. Het gebruik van waterzakken rond jonge bomen kan helpen om de wortels van voldoende vocht te voorzien. Voor oudere bomen is diep wortelwater geven aan te raden om ervoor te zorgen dat water de diepere wortels bereikt. Als waterbeheer niet goed wordt uitgevoerd, kan dit leiden tot uitdroging van bomen. Dit resulteert in vertraagde groei, verwelkte bladeren en uiteindelijk de dood van de boom. In een woonwijk waar de gemeente faalde in adequaat waterbeheer, moesten bewoners zelf noodgedwongen water geven aan straatbomen om hun voortuinen groen te houden.

Bodemverbetering

Hitte en droogte kunnen de bodem verdichten, wat de wateropname door wortels belemmert. Het toevoegen van organisch materiaal kan de bodemstructuur verbeteren en de waterretentie verhogen, waardoor bomen beter bestand zijn tegen droogtestress. Wanneer de bodem niet goed wordt onderhouden, kan dit de wortelgroei belemmeren, waardoor bomen vatbaarder worden voor droogtestress en ziektes. Dit was duidelijk zichtbaar in een recreatiegebied waar de bodem hard en ondoordringbaar was geworden, met als gevolg dat meerdere bomen omvielen tijdens een zomerstorm door verzwakte wortels.

Gebruik van mulch

Mulch rond de basis van bomen helpt bij het behoud van bodemvocht en onderdrukt onkruid. Daarnaast beschermt mulch de wortels tegen extreme temperaturen en draagt het bij aan de algehele bodemgezondheid. Zonder mulch droogt de bodem sneller uit, wat leidt tot een hogere waterbehoefte en verhoogde stress voor de bomen. In een stedelijk gebied waar mulch niet werd gebruikt, bleek de bodem na een hete zomer kurkdroog, met als gevolg dat veel jonge bomen de extreme omstandigheden niet overleefden.

Bescherming tegen schade

Tijdens droogteperiodes zijn bomen extra vatbaar voor plagen en ziekten. Regelmatige controles en preventieve behandelingen kunnen helpen om schade door insecten en schimmels te minimaliseren. Als deze maatregelen niet worden getroffen, kunnen onbehandelde plagen en ziekten zich snel verspreiden en aanzienlijke schade aanrichten. Een voorbeeld hiervan is een laan met kastanjebomen die, door gebrek aan preventieve zorg, ernstig werden aangetast door de kastanjemineermot, wat resulteerde in het verlies van een groot aantal bomen.